We delen niet zomaar persoonlijke dingen voordat we weten dat we iemand kunnen vertrouwen. Het is echter een mythe dat vertrouwen komt vóór kwetsbaarheid.* Het is ingewikkeld: we moeten vertrouwen hebben om ons kwetsbaar te kunnen opstellen, en we moeten ons kwetsbaar opstellen om vertrouwen op te bouwen. Hoe ga je daar mee om?
Genoeg vertrouwen?
Je kunt je afvragen hoe je weet of je iemand genoeg kunt vertrouwen om je kwetsbaar op te stellen. Er zijn genoeg mensen die op werk veel voor zichzelf houden, zeker als je werk en privé het liefst helemaal gescheiden houdt. Dat is niet erg, maar besef wel dat relaties opbouwen op de werkvloer dan minder snel gaat, wat invloed kan hebben op de samenwerking. Ook angst voor mogelijke gevolgen (Vinden ze wat van mij? Loop ik dat project mis omdat ze denken dat ik met mijn hoofd ergens anders ben?) zijn triggers om op werk persoonlijke dingen niet te delen.
Aan de andere kant: kan je vertrouwen opbouwen zonder ooit iets persoonlijks te delen waarvoor je zelf misschien een drempel over moet? Denk eens aan de relaties die jij met collega’s hebt. In een lang proces ben je met bepaalde collega’s, stapje voor stapje, steeds hechter geworden. Juist omdat je gesprek iets persoonlijker werd of twijfels werden geuit.
Iets persoonlijks delen is slechts één vorm van kwetsbaar opstellen.** Het is de moed hebben om je te laten zien terwijl je de uitkomst niet onder controle hebt. Het stellen van een moeilijke vraag is ook een manier van kwetsbaar opstellen. Een vraag stellen op een moment dat je collega iets verteld kan spannend zijn omdat je niet weet hoe iemand reageert (Straks wordt hij defensief… Is dit een veel te persoonlijke vraag?). Maar het kan ook veel moois opbrengen: iemand voelt zich gezien, kan zijn hart luchten en beseft dat hij ook op werk zichzelf kan zijn.
Hoe werkt het dan?
Gooi je meteen alles op tafel? Dat voelt voor de meeste mensen niet comfortabel, tenzij je van nature een open boek bent. Maar zeker in de advocatuur zijn de meeste mensen niet zo. Het gaat stap voor stap. Je vertelt steeds iets meer, bijvoorbeeld over je weekend. Waar je voorheen een paar hoogtepunten eruit pikte, zeg je nu ook dat je op bezoek bent geweest bij een ziek familielid en dat je daarna eigenlijk niet meer in de stemming was om af te spreken met vrienden. Als jouw collega een week later vraagt hoe het met je familie is, voel jij je gezien door die collega. Vertrouwen wordt gekweekt in kleine momenten. Het hoeft niet meteen een diepgaand gesprek te zijn over een groot persoonlijk dilemma. Het zijn de kleine elementen die ervoor zorgen dat het wederzijdse vertrouwen tussen jou en je collega groeit.
Betekent dit dat je volledig open moet zijn? Nee, zeker niet. Het gaat om de balans, de intentie en de manier waarop. Kwetsbaar opstellen en dingen delen is geen doel op zich. Er zijn ook geen vastomlijnde trucjes voor. Het is heel verschillend per situatie, per relatie, per persoon wat bijdraagt aan onderling vertrouwen.
Voorbeeld doet volgen
Als je leidinggevende bent in een team dan is het zeker belangrijk om stil te staan bij het kruisverband tussen vertrouwen en kwetsbaarheid. Kopieergedrag op de werkvloer is een bekend fenomeen. Dus als jij als leidinggevende wilt dat jouw teamleden zich veilig genoeg voelen om zich kwetsbaar op te stellen, moet je als leidinggevende het goede voorbeeld geven door het zelf te doen. Dit is ingewikkeld, want het is onmogelijk om je kwetsbaar op te stellen zonder enig ongemak te ervaren.